Historia

I HISTORIA

1. Pochodzenie nazw miejscowości

Istnieją dwie wersje pochodzenia nazwy miejscowości. Pierwsza wersja wywodzi nazwę od warsztatu pracy tutejszych mieszkańców i języka niemieckiego, powszechnego na tych terenach, czyli od „kuźnic”, które w języku niemieckim nazywano Schmiede. Miejscowe przekazy ludowe dowodzą, że nazwa Kośmidry powstała z połączenia słów „ku” „śmidom”, co w języku polskim znaczyć miało „ku kuźnicom”. O kuźniczym rodowodzie Kośmider świadczy także znak umiejscowiony w pieczęci gminnej. Herb, odpowiedni do nazwy, wyobraża lwa stojącego na tylnych łapach, trzymającego w jednej przedniej łapie młot i uderzającego w kowadło. Taki herb jest na pieczęci gminnej z początków XIX wieku i posiada napis Gemeinde Koschmider Kreis Lublinitz.

Istnieje przypuszczenie, że nazwa pochodzi od właściciela tej miejscowości Koschmidra, ale nie można tego poprzeć żadnymi dowodami. Takie nazwisko pojawia się tylko raz w 1900 roku; za młynarza Józefa Kaizika wyszła za mąż Jadwiga Koschmider.

Koschwitz nazwa obowiązująca od 1923 r. Na zasadzie analogii w tworzeniu tego typu nazw miejscowych ustaliłam, że w nazwie Kosch-mider, końcówkę -mider zastąpiono -witz często spotykaną w niemieckich nazwach miejscowości na Śląsku, np. Gleiwitz, Kattowitz, Myslowitz. Starsi mieszkańcy pochodzenie nazwy przypisują jednej z dzielnic Kośmider.

W latach 1937-1939, kiedy walka z polskimi napisami i nazwami nasiliła się, nazwę Koschwitz zmieniono na Heidehammer. Zachowano jednak w nazwie historyczną przeszłość miejscowości, pierwszy człon Heide, to z niemieckiego wrzosowisko, Hammer to młot, element herbu naszej miejscowości, ponadto kuźnie na tych terenach nazywano hamerniami. Koszwice to nazwa używana od 1945 roku.

2. Położenie

Kośmidry i Koszwice administracyjnie należą do województwa śląskiego, powiatu lublinieckiego, gminy Pawonków. Leżą w dolinie rzeki Lublinicy na terenie Śląska Białego, otoczone lasami borów opolsko-lublinieckich, polami i łąkami, pozbawione zanieczyszczeń przemysłowych, zaliczane są do miejscowości o charakterze rolniczym i leśniczym. Zajmują obszar 2273 ha - Kośmidry i 342 ha - Koszwice.

3. Ważne daty i wydarzenia

W XIII wieku- wioska stanowiła własność zakonu Cystersów z Jemielnicy, którzy w tutejszych lasach ćwiczyli się w polowaniach.

Pod koniec XV wieku- zakon sprzedał swoje dobra.

1560 rok – założono wieś zagrodniczą Kośmidry.

XVI wiek- właścicielem okolicznych terenów leśnych był ród Collonów, uważany za twórcę przemysłu hutniczego na historycznym Górnym Śląsku.

1629 rok - Kośmidry należały do Dominium lublinieckiego, które nabył Andrzej Celary.

1639 rok – urbarz zamku Lubliniec wymienił Koschmider, ówczesnych mieszkańców wsi i wysokość płaconych przez nich podatków na dwór w Lublińcu i kościół św. Mikołaja. Ówcześni mieszkańcy to: .Marcin Koszitasz, Karwin, Kensik, Kurczyk, Zemelka, Cieśla, Zientek, Martinek, Nowak, Szczedrzin, Fukala, Karczek i stary Stendzin.

XVII wiek - przez Kośmidry prowadził trakt z Lublińca do Opola. (Lubliniec, Kośmidry, Pludry, Staniszcze, Krasiejów, Schodnię, Chrząstowice).

Około 1758 roku - rozpoczyna się uprawa ziemniaków.

XVIII wiek - zaznacza się silna ingerencja państwa pruskiego w gospodarkę leśną.

Przełom XVIII i XIX wieku - odnotowany jest jako czas nieurodzajów, głodu i chorób –epidemie tyfusu, ospy i cholery, czas szczególnego nasilenia burz i oberwań chmur, częste powodzie i pożary. Drożyzna i wyzysk, chłop pańszczyźniany zobowiązany był do około 750 różnych rodzajów danin, były to podatki pieniężne i w naturze, między innymi podatki za odłogi, bydło, owce, ochronny, pasterski, od hodowli pszczół, od wyrobu wosku, od wody, od tkactwa i dziewiarstwa, podymne, psiarskie, dziesięcina dla kościoła. Chłop musiał również dostarczać len, pierze i jaja.

Dominium lublinieckie kolejno zmieniało właścicieli, byli nimi: hrabia Schlabrendorf, hrabia Dyhrn, rotmistrz Feliks Fryderyk, Jan von Stuemer (Stümer), w 1782 r. panem Kośmidrów był hrabia Dionizy von Jeanneret. Wyżej wymienieni nabywali i sprzedawali majątki ziemskie w celach spekulacyjnych.

Kolejnym właścicielem dominium lublinieckiego został Franciszek Grotowski.

1788-93 - urbarz dominium Lubliniec wymienia należne panu czynsze, pańszczyznę i inne świadczenia. W Kośmidrach mieszkało wówczas 13 zagrodników.

1807 rok – edyktem królewskim w Prusach zniesiono poddaństwo chłopów.

1811 rok – wydano ustawę uwłaszczeniową

1816 rok – Komisja Generalna rozpoczęła trwający kilkadziesiąt lat proces regulowania stosunków społeczno-gospodarczych na wsi. Dotyczyło to również Kośmidrów.

13.07.1819 rok - Centralna Dyrekcja Lasów Państwowych przy pruskim Ministerstwie Finansów i Lasów nakazała wykonanie map leśnych. W 1890r. Magnactwo Warnigerode wykonuje mapę, w której dzieli tereny leśne na dzielnice i obwody. Wśród nich jest dzielnica leśna „Kośmidry” z dziewięcioma obwodami: Żyłka, Kieleczka, Żędowice, Kokotek, Solarnia, Kośmidry, Pietraszów, Lyszczok, Łagiewniki.

1830 rok - użytkownikiem Kośmider, wsi znajdującej się milę (około 8,5 km) od Lublińca z pocztą i sądownictwem (sędzia Salich) w Lublińcu, z kościołem w Pawonkowie, stała się wdowa po Franciszku Grotowskim. W tym czasie w miejscowości zarejestrowano 68 domów. Do wsi należały także, Gabor-młyn wodny, Hajduk-pustkowie - samotnie stojąca zagroda, Koszitarz - pustkowie, Migura albo Potasznia -pojedyncze gospodarstwo wolnego kmiecia, Paczeras (kuźnia, huta, piec), Proszenia-pustkowie.

1832 rok – dominium lublinieckie zakupił hrabia Andrzej Maria Renard, właściciel Strzelec Wielkich. Rodzina Renard wywodziła się od kupca, który osiedlił się w Warszawie, a kolejne pokolenia, służąc w polskim i saskim wojsku, doszły do tytułów szlacheckich i majątku. A.M. Renard odziedziczył również majątek Colonów (w różnych źródłach Colloni, Colonni) i rozwijający się przemysł hutniczy nad Małą Panwią. Wg zinwentaryzowanych danych Renard zakupił 8 folwarków, między innymi Kośmidry.

W 1845 roku- we wsi były 2 piece do warzenia smoły i zajazd. Sądownictwo i sprawy kryminalne podlegały sędziemu Padiera. Statystyki zarejestrowały 104 domy i kościół w Pawonkowie.

15 X 1853 roku Klęska Napoleona pod Moskwą zmieniła sytuację państw europejskich. Na Śląsku rozpoczęto tworzenie nowej armii pruskiej, która brała udział w bitwie pod Lipskiem 18 października 1813 roku. Dzień ten stał się świętem państwowym Prus.

W 40 rocznicę tej bitwy i z okazji urodzin króla (15 X 1953 r.), książę Adolf zu Hohenlohe – Ingelfingen z Koszęcina urządził spotkanie weteranów wojny. Zaprosił ponad 150 żołnierzy całego powiatu. Spotkanie to odbyło się w Koszęcinie na koszt księcia, a każdemu z obecnych wręczono 10 talarów z kasy Regencji Opolskiej. Wśród zaproszonych byli mieszkańcy Kośmider: Anton Koza, Anton Pluta, Franz Pluta i Ignatz Pluta ( źródła:W cyklu – historie lokalne. Wodniki, „Żołnierze wojen napoleońskich”, Piotr Kalinowski, www.historycy.pl)

1855 rok - okoliczni kapitaliści utworzyli spółkę akcyjną, leśniczo – górniczo - hutniczą „Minerwa”, której hr. Renard sprzedał m.in. Kośmidry.

1857 rok – hr. Renard wycofał się ze spółki „Minerwa”, powtórnie zakupił Kośmidry.

1861 rok - wioska Kośmidry obejmowała Paczeras i Kosytorz a także kilka pojedynczych domów. Mieszkało tutaj 8 rolników, 6 półrolników, 17 ćwierćrolników i 55 zagrodników. Uprawiano żyto i ziemniaki. Gospodarze płacili cesarzowi 276 talarów podatku rocznie. Wielu mieszkańców pracowało w okolicznych hutach i kopalniach.

1874 rok - w Rzeszy Niemieckiej wprowadzono układ dziesiętny, przestały obowiązywać łokcie, pręty, mile ( dotyczące odległości), cwiertnie, korce, małdraty (miary nasypowe), wiadra i beczki (pojemności).

W Prusach utworzono urzędy stanu cywilnego, które przejęły funkcje urzędów parafialnych. Wprowadzono rejestry urodzeń, ślubów i zgonów. Kośmidry należały do obwodu miasta Lublińca, a w/w obowiązki pełnił kierownik szkoły.

W 1884 roku - w lublinieckim nie istniał już żaden zakład hutniczy.

W 1889 roku - w powiatowej gazecie „Lublinitzer Kreis Blatt” nr 11 czytamy ogłoszenie Siegfrieda Steina „...poszukuje furmanów do zwózki drzewa ... z lasów na Koschmider – Petershof i w Zandowicach, należące hrabiu Stolberg”.

Koniec XIX wieku - Urząd Kośmidry znajdował się w Zamku Lubliniec z przewodniczącym Krügerem, natomiast Przewodniczącym Wydziału Powiatowego w Lublińcu był von Thaer. Administracja wyższego szczebla to „Królewski Rząd w Opolu”.

21.03.1908 rok - z gminnych i dworskich obwodów Kośmidry i Solarnia utworzono związek sikawkowy, którego reprezentantami byli: Bergmann II, Jendrzejczyk, Schmotala, Anders. Związek otrzymuje do dyspozycji wóz strażacki.

1910 rok - prywatna własność leśna o nazwie „Malapartus” została sprzedana hrabiemu Tiele - Winklerowi z Pszczyny, właścicielowi pałacu w Mosznej.

I wojna światowa – w działaniach wojennych zginęło 42 mieszkańców, a powracający z wojny uhonorowani zostali dyplomami.

1920 i 1921 rok - mieszkańcy Kośmider wzięli udział w II i III Powstaniu Śląskim. Tworzyli linię frontu w okolicach Kokotka. W powstaniach wzięli udział: Herman Maroń, Jan Maroń, Jan Ziętek, Kubica, Czech, Józef Koza, Józef Wysłucha, Jan Światły zwany Królem Polskim i inni.

23 - 26 czerwca 1922 roku - Rada Ambasadorów w układzie Genewskim zatwierdziła podział Śląska. Kośmidry w całości przydzielono Polsce.

26 maja 1923 - wytyczono granicę wzdłuż drogi przebiegającej środkiem wioski, czego wynikiem było powstanie Kośmider i Koszwic.

1923 rok - polska placówka graniczna znajdowała się w budynku starej szkoły w pomieszczeniach na piętrze. Obowiązki strażników Straży Granicznej pełnili między innymi: Jan Łapok (późniejszy więzień Buchenwald), Kłaptocz, Lasończyk, Eugeniusz Hornik (zginął w Ostaszkowie), Przybyła, Mieczysław Stróżyk, Gierak, Sakaluk, Tyczyński, Katarzyński, Józef Lasotta – przodownik straży celnej, Wysłucha, Zygfryd Jędrysik - strażnik.

1 stycznia 1926 roku - lasy „Malapartus” zostały wykupione przez państwo pruskie i znalazły się w strukturze organizacyjnej okręgu leśnego Opole, z podziałem na trzy nadleśnictwa: Kolonowskie, Wierchlesie i Kośmidry.

Połowa lat 20 – we wspomnieniach mieszkańców pojawia się nazwisko hrabiowskiej rodziny Ballestrem, właścicieli pałacu w Kochcicach i Pławniowicach, a także zameczku na Dziewczej Górze. Spółka „LAS” podlegała zarządowi dóbr hrabiego Ballestrema. Na Tivoli odbywały się pikniki po polowaniach, w organizacji których brali udział tutejsi mieszkańcy.

14.09.1926 roku - w Heidehammer otwarto ochronkę – Kindergarden.

W 1927 roku Spółka Akcyjna „Las” z siedzibą w Rudzie Śląskiej przy Rudzkim Gwarectwie Węglowym nabyła lasy o pow. ok. 5.768 ha. Jednocześnie sprowadziła do pracy robotników z poznańskiego. Dla nich wybudowano baraki, które prawdopodobnie znajdowały się przy pierwszej odnodze kolejki, za Kałą (obecnie pierwsze skrzyżowanie leśnych duktów w kierunku Żędowic).

W latach 27/28 w Kośmidrach powstała ochronka dla dzieci w starej szkole.

1945 II wojna światowa

1 września 1939 roku wczesnym rankiem nastąpiło wejście wojsk niemieckich do Kośmidrów. Z terenu szkolnego oddano strzał, po którym ranny został niemiecki kapitan. Zmarł w wyniku poniesionych ran (w kościele w Bierutowicach znajduje się tablica z tą informacją).

6 września 1939 roku zginęło czterech członków Organizacji „Orląt” :Edward Kurczyk, Jerzy Pyka, Karol Światły, Paweł Światły. Miejsce ich pochówku jest nieznane.

Około 30 września 1939 roku aresztowano powstańców śląskich i wywieziono do obozów koncentracyjnych.

W 1941-1942 roku wprowadzono na Śląsku niemiecką listę narodową –Deutsche Volksliste. Górnoślązacy wpisywani byli do jednej z czterech grup, pierwsza i druga obejmowała zdeklarowanych Niemców, trzecia grupa (trójkowicze) stanowiła 74% wpisanych na Volksliste i obejmowała osoby częściowo spolonizowane, a czwartą grupę stanowili Polacy. Każdy Ślązak był zobowiązany do wpisania się na niemiecką listę narodową, tym którzy tego nie zrobili, groziła wywózka do obozu, utrata majątku, a nawet śmierć.

W czasie II wojny światowej na frontach ginęli nasi współmieszkańcy. Listę poległych z Kośmidrów ustaliłam dzięki pomocy Jadwigi Bienek i Stanisława Warzechy. Tablica upamiętniająca poległych z Koszwic znajduje się w kościele pw. Św. Jadwigi w Łagiewnikach Małych. Osoby, co do których nie ma potwierdzenia, że poległy, uważa się za zaginione, do nich należy Wilhelm Kubica.

19 stycznia 1945 roku wyzwolono Lubliniec, więc można przyjąć, że w styczniu wyzwolone zostały również Kośmidry. Komitet Obywatelski, który powstał w Lublińcu, wyznaczył w powiecie sołtysów, powołał straż i uruchomił szkoły.

W 1945 roku w starej szkole mieścił się posterunek milicji.

W 1946 roku rozpoczęła się elektryfikacja Kośmidrów.

W połowie lat 60 wybudowano betonowy most na Lublinicy na obecnej ulicy Stawowej.

W 1957 roku zastrzelono ostatniego wilka, błąkającego się w okolicznych lasach.

W 1967 roku wykonano meliorację rzeki Lublinicy, miejscami zmieniono jej bieg, wybudowano wodospady z możliwością piętrzenia wody, ale nigdy tego nie wykorzystano. W Koszwicach „wyprostowano” rzekę i zlikwidowano istniejący tam staw ( dawny zbiornik zasilający młot wodny huty), pozostała tylko grobla.

Na przełomie lat 60 i 70 prowadzono prace wiertnicze na łące przy Sotwinie, poszukiwano ropy naftowej. W tym miejscu znajduje się studnia głębinowa, która zasila pobliskie miejscowości w wodę.

W latach 70 rozpoczęto budowę salki katechetycznej. Powstała dzięki ofiarności mieszkańców i za przyczyną siostry zakonnej Majelli.

W 1973 roku uruchomiono linię autobusową Kośmidry– Pawonków- Lubliniec (przystanek koło szkoły), kilka miesięcy później powstał przystanek Kośmidry – Kuźnica, a po wybudowaniu szosy powstała linia Lubliniec – Wymyślacz – Kośmidry - Koszwice. W sumie było kilkanaście kursów dziennie.

W 1976/77 roku wybudowano asfaltową drogę do Lublińca.

W 1980 roku przedszkole wydłużyło czas pracy z 5 do 9 godzin dziennie.

15 maja 1982 roku przez Kośmidry wiodła trasa przejazdu 35 Wyścigu Pokoju Opawa-Częstochowa.

12 XII 1982 Pierwsza Msza Św. w kaplicy pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej odprawiona była przez ks. Józefa Kurażko. Odpust - 26 sierpnia.

Wiosną 1990 roku wójtem Gminy Pawonków został mieszkaniec Kośmidrów Henryk Swoboda.

W lutym 1993 roku przedszkole przenosi się do zaadoptowanego budynku zakupionego od p. Labus (poprzedni właściciele Król, Rubiś, Klimek, Słupik). Adaptacja była możliwa dzięki społecznej pracy współmieszkańców Kośmidrów i Koszwic oraz dyr. przedszkola Joanny Jureczko.

W 1993 roku wybudowano wodociąg.

W 1995 roku nastąpiła telefonizacja wsi.

4. Od zarania dziejów

W źródłach historycznych istnieją wzmianki o przynależności tych terenów kolejno do: Rzeszy Wielkomorawskiej (863 r. chrzest z rąk misjonarzy Cyryla i Metodego) , Państwa Czeskiego, Państwa Bolesława Chrobrego, Państwa Krakowskiego, Księstwa Opolskiego, Monarchii Śląskiej (Mieszka Plątonogiego, Henryka Brodatego, Henryka Probusa), Księstwa Śląskiego, Korony Czeskiej, Górnego Śląska, Królestwa Czeskiego pod panowaniem Habsburgów, Rejencji Opolskiej, Prowincji Górnośląskiej w granicach III Rzeszy, woj. śląskiego Rzeczpospolitej Polskiej, po II wojnie światowej do Polski Ludowej, woj. katowickiego i stalinogrodzkiego. Od 1975 r. ziemie te wchodziły w skład woj. częstochowskiego, a od 1998 r. do woj. śląskiego Rzeczpospolitej Polskiej.

Do XIX w. trudno mówić o świadomości narodowej tutejszej ludności czy o odwiecznym słowiańsko-germańskim konflikcie. Jak w całej Europie ludność miała świadomość przynależności feudalnej do właściciela ziemi, na której żyła.

Przez całe tysiąclecie tworzyła się tu kultura śląska z przenikającymi wpływami państw sąsiednich. Tutejsza ludność w większości była dwujęzyczna. Urzędowym językiem był albo język polski, albo niemiecki. Powszechnie jednak mówiono po śląsku. Język śląski, który stopniowo zanika, tworzył się ze słów pochodzenia polskiego, niemieckiego i czeskiego, z charakterystycznym akcentem. Przykłady wyrazów, które z tutejszej mowy zniknęły całkowicie: sędzioły – gonty, turka – kukurydza, wieloch –piec piekarski, horynek – śledź, pytoki – pieniądze, sybanek – kredens, kapudrok – żakiet, sodra – wędzonka.

5. Zarys historii szkoły

1827 rok - w szkole katolickiej uczył jeden nauczyciel oraz pomocnik nauczyciela.

1838 rok - powstała fundacja ks. Proboszcza Bedera z Chorzowa, która zaopatrywała biednych uczniów w buty.

1840 rok - zbudowana została szkoła. Jeden nauczyciel uczył 146 uczniów.

Jest to prawdopodobnie jeden z dwóch budynków szkolnych z tamtego okresu, który zachował się na terenie powiatu lublinieckiego.

1845 rok - szkoła katolicka również dla uczniów z Małych Łagiewnik i Solarni. Jeden nauczyciel. Opiekunem szkoły był właściciel wioski, hrabia Andrzej von Renard, inspektor w Lublińcu.

1880 rok – nauczyciel uczył i w Kośmidrach, i w Solarni z powodu małej ilości dzieci.

1905 rok - oddano do użytku nową szkołę.

1923 rok - po podziale wsi dzieci z Koszwic uczęszczały do szkoły w Łagiewnikach Małych i Pietraszowa, później utworzono szkołę zastępczą u Klyszcza.

14.09.1926 rok - otwarto nową szkołę w Heidehammer.

W czasie II wojny światowej naukę prowadzono w języku niemieckim, od 6 roku życia. Do jednej klasy uczęszczały dzieci urodzone od lipca do czerwca roku następnego.

24 III 1945 rok - odbyły się zapisy dzieci z Kośmidrów i Koszwic do szkoły w Kośmidrach ponieważ szkoła w Koszwicach uległa częściowemu zniszczeniu. Uczyło 2 nauczycieli.

1946/47 rok – w szkole uczyło 3 nauczycieli.

Dzieci z Koszwic uczęszczały już do swojej szkoły przez 4 lata, później naukę kontynuowały w SP w Kośmidrach. W Koszwicach uczył zawsze jeden nauczyciel.

1950/51 rok - utworzono 7 oddziałów, zgodnie z 7 klasami programowymi.

1951/52 rok - w szkole uczyło 4 nauczycieli.

1966 rok - szkołę podstawową opuścili ostatni absolwenci klasy VII, jako klasy końcowej.

1967/68 rok - w szkole uczyło 6 nauczycieli.

1968 rok - szkoła w Koszwicach została zamknięta.

1974 rok - utworzono Zbiorczą Szkołę Gminną w Pawonkowie dla uczniów VII i VIII klasy. Szkoła w Kośmidrach została punktem filialnym ZSG w Pawonkowie.

1981 rok - uczniowie VII i VIII klasy zaczęli dojeżdżać do Łagiewnik Wielkich.

1985 rok - punkt filialny zmieniono na 6-klasową Szkołę Podstawową w Kośmidrach.

1991 rok - przeprowadzono remont dachu.

1994 rok - powstała VIII klasowa szkoła.

1999rok - wchodzi w życie reforma szkolna, 6-letnia szkoła podstawowa i 3-letnie gimnazjum.

2000 rok -rozpoczęto rozbudowę szkoły.

2001 rok - naukę w szkole rozpoczynają uczniowie Kośmidrów, Koszwic i Łagiewnik Wielkich.

05. 06. 2005r. – nadanie imienia szkole. Patronkami zostają Wanda Kawa i Bronisława Kawa.

Patronki Szkoły Podstawowej w Kośmidrach

Wanda Kawa urodziła się 1 lutego 1908 r. w Borysławiu powiat Drohobycz. Ukończyła 1 Seminarium Nauczycielskie im. Adama Asnyka we Lwowie w 1928r. W latach 1928-1939 pracowała w jednoklasowej szkole w Boberce i w dwuklasowej szkole w Dołżkach i Isajach.

18 czerwca 1946 r. przyjechała do Kośmidrów, gdzie została zatrudniona jako nauczycielka w tutejszej szkole. W 1957 r. mianowano ją na stanowisko kierownicze, którą to funkcję pełniła do 31 sierpnia 1972 r. Po przejściu na emeryturę pracowała jeszcze na pół etatu.

Zmarła 25 stycznia 1975 r.

Bronisława Kawa urodziła się 25 lipca 1910 r. w Borysławiu. W 1932 r. ukończyła Seminarium Nauczycielskie im. Adama Asnyka we Lwowie. W latach 1932 – 1935 była praktykującą nauczycielką w szkole w Turce nad Stryjem. Następnie pracowała w Beniowej i w dwuklasowej szkole w Isajach. W roku 1946 uczyła w szkole nr 52 we Lwowie.

18 czerwca 1946 objęła posadę nauczycielki Szkoły Powszechnej w Koszwicach. 1 marca 1947 r. na własną prośbę została przeniesiona do szkoły w Kośmidrach, gdzie pracowała i mieszkała do końca życia. Zmarła 30 stycznia 1997.

Kiedy po zakończeniu wojny Lwów znalazł się poza granicami Polski, Wanda i Bronisława Kawa nie wahały się ani chwili. Wyjechały z ukochanego miasta, aby szukać dla siebie innego miejsca w Ojczyźnie.

Tak trafiły do Kośmidrów, wsi położonej wśród śląskich lasów. Wieś ta urzekła je ciszą i spokojem, stała się ich małą ojczyzną, w której rozpoczęły nowe życie.

Od tej pory Wanda Kawa i jej siostra poznawały życie mieszkańców, pomagały im w trudnych chwilach i uczestniczyły w radosnych momentach.

W pamięci mieszkańców pozostaną jako skromne i pracowite, oddane bez reszty tej małej społeczności. Swoich wychowanków uczyły, że nauka i zdobyta wiedza otworzy im drogę do lepszego życia. Cieszyły się z każdego ich sukcesu, wspierały, dodawały wiary i odwagi. Uczyły nade wszystko miłości do ojczyzny: tej małej – najbliższej i tej dużej – Polski.

Swoim życiem i pracą zasłużyły sobie na to, aby pamięć o nich żyła wśród następnych pokoleń. Dlatego Rada Rodziców wraz z mieszkańcami wsi Kośmidry i Koszwice podjęła decyzję o nadaniu Szkole Podstawowej w Kośmidrach imię Wandy Kawy i Bronisławy Kawy.

Jest to najpiękniejsze podziękowanie mieszkańców wsi Kośmidry i Koszwice.

Tablica umieszczona na murze szkoły

Rysunek techniczny parteru starej szkoły wg stanu obecnego (autor W. Weintritt)

Rysunek techniczny piętra starej szkoły wg stanu obecnego (autor W. Weintritt)